Psikodinamik yaklaşım ve insan kişiliği arasındaki bağlantı için kısaca açıklama yapacak olursak şunlar söylenebilir. Psikodinamik bakış açısına göre bilinç dışı ve bilinç seviyesindeki fakötrlerin birbirleri arasındaki ilşkiler sonucunda kişilik ortaya çıkar.
İÇİNDEKİLER:
- Psikodinamik Perspektif ve Psikopatoloji
- Psikodinamik Yaklaşım ve Amaçları
- Kişiliğin Alt Boyutları Süperego, ego ve id
- Psikodinamik Perskpektifi Benimseyerek Kurulan Okullar
- Psikodinamik Terapi Metodları
- Referanslar ve Yardımcı Kaynaklar:
Psikodinamik perspektifi insan kişiliğinin oluşmasında bilinç dışı ve bilinç seviyesini iki temel kabul eder.
Psikodinamik Perspektif ve Psikopatoloji
Psikodinamik perspektif ve psikopatoloji temelleri hakkında kısaca şunları söylemek mümkündür. Psikodinamik yaklaşım psikopatoloji ve temellerini açıklarken farklı açıklamalar kullanır.
Psikoseksüel gelişim aşamaları, psikodinamik perspektifin psikopatoloji ve temellerini açıklamak için faydalandığı kuramdır. Örnek olarak başlıca elektra kompleksi ve ödüpus kompleksleri verilebilir.
Psikodinamik Yaklaşım ve Amaçları
Psikodinamik yaklaşım ve amaçları için farklı yorumlar yapılabilmektedir. Sigmund Freud ve psikodinamik yaklaşım söz konusu olduğunda hedefleri nedir, neyi amaçlar, nasıl yapılır ve uygulanır gibi sorular sık sık sorulur.
Psikodinamik perspektif yaklaşım ve amaçları için başlıca kısaca şunları söylemek mümkündür.
- En önemli amaç içgörü kazandırmak ve ortaya çıkarmak denebilir.
- Bir insanın düşmanıyla baş edebilmesi için önce onu görmesi gerekir anlayışını benimser.
- İnsanın bastırdıklarının ortaya çıkartılması amaçlanır.
- Durumlar, kişilik parçaları, dürtüler, kabul etmekten kaçınılan yaşananlar ve travmalar gibi bastırılmış yönleri ortaya çıkartmayı amaçlar. Bu sayede terapi için yöntemler geliştirmeyi ve farklı metodlarla başarıya ulaşmayı hedefler.
Kişiliğin Alt Boyutları Süperego, ego ve id
Üst Benlik, Süperego Hakkında
Üst benlik, Süperego hakkında kısaca içselleştirilmiş vicdan tanımlaması yapmak mümkündür. Üst benlik yani süperego kavramının içeriğinde ailedeki ebeveynler, din ve toplum tarafından öğretilen ahlaki öğretiler bulunur.
Süperego kavramını sembolleştirmek için sık sık melek figürü kullanılır. Melek figürüyle ne kadar pozitif bir çağrışım yapılsa da ebeveynler, dinler ve toplumlar tarafından öğretilen ahlaki yönler içerisinde ırklar arasında ayrım yapmak gibi negatif ayrımcılık öğretilerin de bulunabileceği unutulmamalıdır.
Süper ego yani üst benlik için 3 ve 5 yaş arasındaki psikoseksüel gelişim evresinde oluştuğu gözlemlenir demek mümkündür. Süper ego yani üst benliğin görevi nedir sorusuna kısaca egoya id tarafından yapılan buyruklara boyun eğmemesi çağrısında bulunması denebilir.
Psikodinamik yaklaşım kapsamında, üst benlik yani süper ego insanlarda pişmanlık ve utanç duygularının oluşmasına sebebiyet vermesiyle de bilinir.
Benlik, Ego Hakkında
Benlik, ego hakkında psikodinamik bakış açısı kapsamında şunlar söylenebilir. Benlik yani ego, sık sık şeytan ve melek arasında kalmış kişi veya bir hakem figürüyle gösterilir. Bu şekilde gösterilir çünkü arabulucu olarak kabul edilmektedir.
Psikodinamik yaklaşıma göre ego yani benlik id tarafından gönderilen gerçekçi olmayan istekler ile dış gerçeklik arasında arabulucu gibi görev görür.
Benlik, egonun bedenden kaynaklanan hisler sayesinde oluştuğu kabul edilir. Özdeşleşmeler nedeniyle ortaya çıktığı ve dilin kullanılmaya başlanması ile bu yetenekle giderek güçlendiği düşünülür.
Benlik için söylenebilecek belki de en önemli şey karar veren olduğudur. Alt benlik tarafından gelen talepleri karşılamak için çalışır ama toplum, din ve ebeveynler tarafından kabul edilen sınırları aşmamaya dikkat eder. Sonuç olarak ego karar verir demek mümkündür. İd çoğu durumda ego karşısında güçlü durumdadır.
Sigmund Freud, alt benliğin üst benlik karşısındaki bu güçlü kalma durumunu şu örnekle açıklar. Sürücüsü ile at arasındaki ilişki. Freud, bir insanın ilgilendiği bir şey varsa o yere bakacağını eğer bir yere hiç bakmıyorsa orada orada kesinlikle ilgilendiği bir şey olduğunu söylemiştir.
Alt Benlik, Id Hakkında
Alt benlik, id hakkında şu bilgileri vermek mümkündür. İlkel ve dürtü içerikli istekler denildiğinde akla ilk olarak id yani alt benlik kavramı gelir. İd’in bilinç dışında yer aldığı belirtilir. Alt benlik; agresif, bencil, unutulmuş tecrübe, cinsel ve korku gibi içeriklerden kaynaklanan ihtiyçlarımız sayesinde oluşur.
Id için ahlak veya mantık aramadığı yani tanımadığı söylenebilir. Alt benlik, için önemli olan kendi haz arayışı ve menfaatidir demek mümkündür.
Alt benlik, id için sembolleştirilme yapılırken sık sık şeytan figürü kullanılır. Şeytan sembolünün kullanılmasını destekleyenler olduğu gibi eleştirenler de vardır. Eleştirilerin nedeni şeytan figürüyle yapılan sembolleştirmenin indirgemeci bir tutum olarak görülmesidir.
Psikodinamik yaklaşım kapsamında alt benliğin, bireyin arzularını görmeyi ve bu arzuları sayesinde geleceğinin nasıl olmasını istediğini anlamayı mümkün hale getirdiği kabul edilir.
Id, alt benlik mitolojik ögelerden eros ve thanatos ile ilişkilendirilir demek mümkündür. Yaşam içgüdüsünü barındırması Eros ile ilişkilendirilir. Ölüm içgüdüsünü barındırması ise Thanatos ile ilişkilendirilir.
Psiodinamik perspektif kapsamında alt benlik yani id kavramı için maddeler halinde kısaca şunları söylemek mümkündür.
- İstek dolu olduğu gibi bencildir. Aynı zamanda hayalcidir.
- Ne isterse hemen karşılansın diye uğraşır. İhtiyaçları karşılanmaz ise gergin hissettirir. Zevk hissettirebilmesi isteklerinin çabucak karşılanmasına bağlıdır.
- Sembolleştirilirken şeytan figürü veya daha yumuşak bir figür olan çocuk figürü kullanılır.
- Gerçekleri ve mantığı tanımaz. Mantık çevresinde hareket etmeyi ve gerçekçi olmayı umursamaz.
Psikodinamik Perskpektifi Benimseyerek Kurulan Okullar
Psikodinamik perskpektifi benimseyerek kurulan okullar için birçok örnek vermek mümkündür. Psikodinamk yaklaşıma bağlı olmayan bazı okullar için bile psikodinamik yaklaşımdan etkilendikleri söylenebilir.
Sigmund Freud psikodinmik perspektifin kurucusu kabul edilmektedir. Freud her ne kadar psikodinamik yaklaşımın kurucusu olarak kabul edilse de farklı araştırmacılar ve okullar sayesinde bu yaklaşım sürekli gelişmeye devam etmiştir. Aradaki farklar için psikanaltik kuramı temelleriyle ilişkili demek mkündür.
Zaman içinde farklı araştırmacılar, okullar ve kurucuları sayesinde birçok psikodinamik yaklaşım metodları geliştirilmiştir. Sayıları yirminin üzerinde olan birçok psikoterapi yöntemi geliştirilerek bu metodlar psikodinamik perspektifin çatısı altında toplanmıştır.
Psikodinamik yaklaşım kapsamında araştırmacılar ve açıklamalar arasındaki ilişkinin daha sağlıklı anlaşılması için şu örnek verilebilir. Herkesin sık sık görüştüğü, geniş bir ailede büyükdede en saygı duyulan kişidir ve ailenin başıdır. Aile içine yeni katılanlar, evlenip kendi düzenini kurarak taşınanlar, ayrılanlar ve dönenler olması mümkündür. Böyle bir örnek için büyükdede Sigmund Freud olur. Ailenin geniş yapısındaki diğer kişiler ise araştırmacılara ve okul kurucularına benzetilebilir.
Psikodinamik perspektif kapsamında psikologların yaptıkları katkı ve ortaya çıkan okullar ile Freud tarafından ilk ortaya atılan fikirler geliştirilmiştir. Ortaya çıkan yeni okullar ve araştırmacılar sayesinde psikodinamik bakış açısı gelişirken Freud’un bazı fikirlerine daha fazla önem verirmiş bazıları ise önemsenmemeye hatta reddedilmeye çalışılmıştır.
Psikodinamik Terapi Metodları
Psikodinamik terapi metodları kısaca şu şekilde açıklanabilir. Psikodinamik bakış açısının kurucusu olarak kabul edilen Sigmund Freud psikodinamik perspektifin klasik metodu kabul edilen psikanalizi geliştirmiştir.
Psikodinamik yaklaşıma katkıda bulunan birçok araştırmacı ve okullar sayesinde farklı psikodinamik terapi metodları geliştirlmiştir. Geliştirilen yöntemler ne kadar farklılık gösterse de psikoloji biliminin doğmasına neden olan amaçlar doğrultusunda harekt edilmiştir. Bu kapsamda ortaya çıkan başlıca terapi yöntemleri için örnekler şu şekilde sıralanabilir.
Jacques Lacan: Lacan’ın Psikanalizi
Alfred Adler: Bireysel Psikoloji
Harry Stack Sullivan: Kişilerarası Psikanaliz
Carl Jung: Analitik Psikoloji
Referanslar ve Yardımcı Kaynaklar:
- Cloitre, Marylene & Shear, Katherine. (1995). Psychodynamic perspectives. Social phobia: Clinical and research perspectives.
- Kets de Vries, Manfred & Cheak, Alicia. (2014). Psychodynamic Approach. SSRN Electronic Journal. 10.2139/ssrn.2456594.
- Fulmer, Russell. (2018). The Evolution of the Psychodynamic Approach and System. International Journal of Psychological Studies. 10. 1. 10.5539/ijps.v10n3p1.
- Joseph, Stephen. (2010). Psychoanalytic and Psychodynamic Approaches. 10.1007/978-1-137-07707-3_3.
- Tongue, Lynda. (2020). A psychodynamic perspective. 10.4324/9781003038061-6.
